“Het grootste gevaar in tijden van onrust is niet onrust; is om te handelen met de logica van het verleden”. Deze uitspraak komt van Peter Drucker, een beroemde Oostenrijkse professor, schrijver en adviseur die zich toelegt op het thema management en strategie. En het kan niet opportuun zijn in deze tijd van wereldwijde pandemie. Het trappen in deze val die door de auteur wordt benadrukt, heeft nog steeds een schadelijke relatie met een andere bekende maar vaak over het hoofd geziene bedreiging: gezond verstand.
Het gebruik ervan bij de besluitvorming, net zo goed als de "logica van het verleden" (om om te gaan met huidige onrust zoals het werd gedaan met die van vroeger, verschillen negerend), kan nuttig zijn wanneer een keuze snel moet worden gemaakt, zonder voldoende tijd voor onderzoek of formele theoretische onderbouwing, zolang de gevolgen en risico's minimaal of matig zijn en de beslisser voldoende kennis en ervaring heeft om dit te legitimeren. Wanneer deze voorwaarden niet aanwezig zijn, is er groot gevaar, aldus de Amerikaanse socioloog en professor Duncan Watts, in het boek Alles is vanzelfsprekend zolang je het antwoord weet: hoe gezond verstand ons bedriegt.
En de huidige coronaviruscrisis berooft ons van ten minste één van deze voorwaarden, aangezien bekend is dat de sociaaleconomische gevolgen ernstig zijn. Ten eerste de doden, die een onuitwisbaar trauma zullen zijn voor zoveel honderdduizenden families over de hele wereld. De mensheid heeft op talloze gebieden talenten verloren en zal ze verliezen en helaas zullen we tragisch ondermaats zijn. Op economisch gebied wordt niet langer gedebatteerd over de vraag of er een wereldwijde recessie zal komen, maar over de intensiteit ervan, de hersteltijd en de maatregelen die overheden kunnen nemen om de gevolgen ervan in ieder geval te minimaliseren. In de nationale context zijn deze factoren nog erger, gezien onze structurele, sociale en historische problemen die helaas ons vermogen om het virus te bestrijden verminderen en de schade die door de dreigende economische crisis wordt veroorzaakt, verminderen.
De "logica van het verleden" en gezond verstand zijn enkele van de oorzaken van onze zwakheden met betrekking tot Covid-19, aangezien veel beslissingen uit het verleden op basis daarvan ons naar onze huidige toestand hebben geleid. En ironisch genoeg zijn ze tegelijkertijd de grootste gevaren bij het aanpakken van de pandemie. Een duidelijk voorbeeld hiervan is te vinden in het gezond verstand dat remedie A, B of C bestempelt als een magische oplossing, die helaas steeds vaker voorkomt op sociale netwerken. "Die-en-die nam het en werd genezen", zeggen sommigen enthousiast, minachtend dat anderen ook herstelden door het toedienen van andere medicijnen of zelfs zonder enige behandeling, naast de mogelijke risico's en bijwerkingen. Een andere fout kan liggen in het gebruik van de strategieën die zijn aangenomen bij andere epidemieën, zoals H1N1, en het negeren van belangrijke verschillen zoals de snelheid van besmetting, dodelijkheid en de geconcentreerde en voortdurende druk op het gezondheidssysteem.
Maar als dit in dit scenario niet de beste tools zijn, waar kunnen we dan terecht? Wetenschap en gegevens blijken meer levensvatbare manieren te zijn, die helpen beschermen tegen slechte beslissingen die, eenmaal genomen, vele levens en de toekomst van onze natie kunnen kosten. Wetenschap is echter geen gelukskoekje. Het instrumentele kader is pragmatisch en rigoureus, en dit zijn de redenen waarom de conclusies betrouwbaar zijn wanneer het onderzoek dat ze ondersteunt correct wordt uitgevoerd. Maar de toepassing ervan vereist voldoende tijd en voorwaarden.
De oplossing voor complexe problemen zoals die waarmee we vandaag worden geconfronteerd, is niet triviaal, maar omvat ook ethische en operationele aspecten. In een klassieke benadering voor het valideren van een medicijn zou het bijvoorbeeld nodig zijn om een groep patiënten met een vergelijkbare situatie en kenmerken willekeurig te verdelen om het aan de ene groep toe te dienen en placebo (een stof zonder effecten op het lichaam) aan een andere, om vervolgens de resultaten statistisch te vergelijken. Maar hoe doe je dit bij kritieke patiënten die vanwege hun toestand tegelijkertijd degenen zijn die een efficiënte behandeling het meest nodig hebben en degenen die het meest vatbaar zijn voor overlijden vanwege hun gebrek of ontoereikendheid?
Om deze redenen is een grotere focus op het genereren en analyseren van gegevens misschien wel de meest haalbare weg, gezien de urgentie en ernst van de situatie - vooral met betrekking tot uitgebreide monitoring van de geïnfecteerden, niet beperkt tot degenen die in het ziekenhuis worden behandeld, maar uitgebreid tot degenen die met milde symptomen en aan de algemene bevolking, aangezien een groot deel van het virus wordt overgedragen via asymptomatische individuen. Dit bevestigt de resultaten van landen die massatesten hebben ingevoerd en de aanbeveling van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), aangezien het een belangrijk instrument vormt voor crisisbeheer en de toewijzing van schaarse middelen zoals ademhalingstoestellen en persoonlijke beschermingsmiddelen
Maar het vereist nauwkeurigheid, standaardisatie en betrouwbaarheid; anders kunnen we verkeerde beslissingen nemen omdat ze gebaseerd zijn op onnauwkeurige of onvolledige informatie. En gezien de beperkte middelen, kan probabilistische steekproeven, vooral bij asymptomatische, van onschatbare waarde zijn, omdat het een kleiner aantal tests mogelijk maakt om ons in staat te stellen de resultaten betrouwbaar te generaliseren. Zo blijken statistieken en informatie krachtige instrumenten te zijn voor management en besluitvorming, zelfs nog intenser in tijden van onrust.
Jeanfrank TD Sartori, Master in Information Management en specialist in Business Intelligence, is consultant bij Grupo Positivo.